Toplumu Çürüten Hastalık: Gıybet

“… Bir kadın çok az tanıdığı bir adamın dedikodusunu yapıyormuş.

O gece bir rüya görmüş. Başının üzerinde kocaman bir parmak belirmiş. Kendisini işaret ediyormuş.

Kadın suçluluk duygusuyla kasılmış kalmış.

Ertesi gün oradaki bir azize gitmiş. Olanı biteni ona anlatmış.

Sonra üst üste sormaya başlamış;

“Dedikodu günah mıdır?”

“Beni işaret eden parmak Yüce Rab'ten bir ikaz mıydı?”

“Bağışlanmayı dilemeli miyim?”

“Ey aziz insan, söyleyin, yanlış bir şey mi yaptım?”

“Evet” demiş aziz. “Evet, seni cahil ve kötü yetişmiş kadın. Komşun hakkında yanlış konuştun. Onun adını lekeledin. Yürekten utanç duymalısın.”

Kadın üzgün olduğunu söyleyip af dilemiş.

“O kadar kolay değil” demiş aziz ve eklemiş; “Eve gidip bir yastık alıp çatıya çıkmanı istiyorum. Onu bıçakla yırt ve sonra bana gel.”

Kadın eve gidip söyleneni yapıp geri dönmüş. Aziz, “Şimdi, yastığı yırtınca rüzgârda savrulan binlerce tüyü geri toplayıp getir” demiş.

“Bu imkânsız” demiş kadın çaresizlikle, “Rüzgâr hepsini bulamayacağım yerlere dağıttı…”

“İşte” demiş aziz, “Bu dedikodudur…”

...

Bazen farkında olmadan, bazen bilerek ağızdan çıkan dedikodu ve yapılan gıybetin etkisini, kulaktan kulağa yayılan sözleri geri toplamanın mümkün olamayacağını o kadar etkili bir şekilde dile getirmiş ki hikaye..

Oysa ben olanı söyledim, der çıkar nefis işin işinden. Kendine suç kondurmaz. Hoş, zaten olanı ilam etmek, başkalarına yaymak,  duyurmaktır dedikodu ve gıybet. Olmayanı düşünmek suizan, olamayanı yaymak da iftira. 

Gıybet, dedikodu toplum denen vücudun içinde yerleşen en büyük kanser, onu içten içe bitiren bir tümörlü hücre gibidir. Oysa birbirine saygı duyan, birbirini küçümsemeyen, birbirinde kusur aramayan insanlar, gizli saklı şeyleri araştırmazlar ve kimsenin toplum içindeki saygınlığını zedelemek istemezler.

Gıybetle ilgili en güzel benzetmeyi ise "Ey iman edenler! Zandan çok sakının. Çünkü zanların bir kısmı günahtır. Birbirinizin gizli hallerini araştırmayın. Kiminiz kiminizi gıybet etmesin. Hiç sizden biriniz ölmüş kardeşinin cesedini dişlemekten hoşlanır mı? İşte bundan hemen tiksindiniz! Öyleyse Allah'ın azabından korkun da bu çirkin işten kendinizi koruyun. Allah tevvabdır, rahîmdir (tövbeleri kabul eder, merhamet ve ihsanı boldur)." ayetinde görürüz. (Hucurat, 12)

Ölü kardeşinin etini çiğ çiğ yemek... Ve Âlemlerin Rabbi yarattığı varlığı bilir, sonrasında vereceği tepkiyi yüzüne vurur: "İşte bundan tiksindiniz." İnsan olan tiksinir yani..

Bir diğer benzetmeyi ise söz Sultanı Efendimiz yapar Hz. Aişe validemizi ikaz ederken. Şöyle ki...

Bir gün Rasûl-i Ekrem Aleyhisselatü Vesselam'ın yanına kısa boylu bir kadın gelir. Kadın çıkıp gittikten sonra, Hz. Aişe Validemiz şöyle der:

“Boyu da ne kadar kısa!"

Bunu işiten Resul-i Ekrem Efendimiz şöyle buyururlar:

“Kadının gıybetini ettin, ya Aişe!”

Hz. Aişe (ra), “Onda olan hali anlattım. Başka bir şey demedim ki.” der.

(Bize ne kadar tanıdık geliyor değil mi verdiği cevap..)

Bunun üzerine Efendimiz şöyle buyurur:

“Ama, onun bahsedilmesinden hiç hoşlanmayacağı bir yanını anlattın.”

(Ahmed b. Hanbel, 6/136)

Diğer bir rivayette de şöyle geçer:

Hz. Aişe (ra) diyor ki: Ben Rasûl-i Ekrem’e:

“Size Safiyye’nin boyunun kısalığı gibi kusurları sana yetmiyor mu?” dedim.

Bunun üzerine Rasûl-i Ekrem Aleyhisselatü Vesselam şöyle buyurdular:

“Öyle bir söz söyledin ki, denize karışsa onu kirletir, rengini bozar ve onu kokuturdu.”

Hz. Aişe Validemiz ilaveten der ki:

“Ben Rasûlullah(sas)’a bir insanın (tahkir maksadıyla) taklidini yapmıştım.

Bana hemen şunu söyledi:

“Ben bir başkasını (kusuru sebebiyle söz ve fiille) taklid etmem. Hatta (buna mukabil) bana, şu şu kadar (pek çok dünyalık) verilse bile.”

Ebu Davud, Edeb 40, (4875); Tirmizi, Sıatu’l-Kıyame 52, (2503, 2504)

...

Küçücük bir damla koca bir okyanusu kirletir. Ne kadar etkili bir benzetme..

Ufacık bir söz nelere yol açabiliyor aslında. Ne kadar çok hakka giriyor ve ne yazık ki söz ağızdan bir kez çıkınca tekrar toplamak mümkün olmuyor..

Ayşegül Eskikurt